برای پیشگیری از سوختن هارد چه باید کرد؟ در لوازم الکتریکی، هر قطعه‌ای مانند هارد دیسک ممکن است زمانی از کار بیفتد. اگر یک روز در هنگام کار با رایانه شخصی خود با این مشکل مواجه شدید، نخستین اقدامتان چه خواهد بود؟
نحوه تشخیص خرابی هارد دیسک می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید در مواقع ضروری بازیابی اطلاعات هارد را به آسانی انجام دهید و آسیب وارده را به حداقل برسانید. در این مقاله بطور خلاصه شما را با نشانه‌های که خبر از سوختن هارد دیسک می‌دهند آشنا خواهیم کرد و به شما می‌گوییم در چنین مواقع چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید. با ما همراه باشید.
مهم‌ترین نشانه‌های سوختن هارد دیسک چیست؟
صداهای غیرمعمول، عدم پاسخگویی به دستورات و پیام‌های خطا تعدادی از نشانه‌های سوختن هارد هستند. اگر با این علائم مواجه شوید و اقدام کارشناسی را در زمان صحیح انجام ندهید، اطلاعات شما از بین رفته و هارد شما کامل می‌سوزد. پیشنهاد می‌شود هر زمان که متوجه علائم خرابی اولیه در هارد دیسک (HDD) خود شدید، از اطلاعاتتان نسخه پشتیبان تهیه کرده و سعی کنید زیاد وارده را به حداقل برسانید. هارد دیسک شما ممکن است به دلیل خطاهای رایج، عوامل خارجی و حتی مشکلات سازنده از کار بیفتد. اما شما نمی‌توانید از هارد کامپیوترتان استفاده نکنید. مساله درست استفاده کردن است. دانستن اینکه چگونه می‌توانید بر طول عمر هارد دیسک خود تأثیر بگذارید، به جلوگیری از خرابی کمک می‌کند. دلایل مختلفی می‌تواند منجر به خرابی و سوختن هارد شود که به چند مورد در ابتدای این قسمت اشراه کردیم. گاهی اوقات این دلایل کامل واضح هستند. مثلا اگر هارد دیسک رایانه شخصی شما از دست‌تان بیفتد، واضح است که دچار مشکل خواهد شد، اما برخی از دلایل خرابی و سوختن هارد دیسک ممکن است نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد. رایج‌ترین علائم خرابی HDDها عبارتند از:
- ری بوت و راه اندازی مکرر سیستم
- صفحه نمایش خالی بدون پاسخ‌دهی (frozen)
- پیام خطا هنگام تلاش برای دسترسی به فایل
- از دستن رفتن، حذف شدن و خراب شدن فایل‌ها
- عملکرد کند CPU در دسترسی به فایل‌ها و انجام دستورات
- صداهای نامنظم و عجیب مانند کلیک کردن، بیپ، ساییدن و…
- صفحه آبی مرگ
- افزایش بدسکتور
در صورتی که رایانه شما هر یک از علائم بالا را از خود نشان داد، بهترین کار خاموش کردن دستگاه است. آگاهی از علائم سوختن هارد دیسک می‌تواند در انجام به موقع اقدامات بعدی به شما کمک کند.
اصلی‌ترین دلایل سوختن هارد دیسک
با وجود اینکه هارد دیسکها قطعات قابل اعتمادی هستند، اما در عین حال کوچکترین خطا می‌تواند باعث خرابی و سوختن آنها شود. تماس و آسیب فیزیکی شدید، گرما، رطوبت، گرد و غبار، نوسانات برق و گذر زمان اصلی‌ترین دلایل خرابی هارد دیسک هستند. گرد و غبار،رطوبت و جابجایی‌های فیزیکی معمولا رایج‌ترین دلایل کاهش عمر HDDها هستند. پس بهتر است در هنگام استفاده از کامپیوترهای شخصی (خصوصا لپ تاپ) نکات لازم را رعایت کنید. مثلا زمانی که لپ تاپ روشن است تا حد ممکن آن راجابجا نکنید و یا هر چند وقت مادربرد و قطعات داخلی رایانه خود را تمیز کنید. بطور کلی خرابی‌های هارد دیسک در سه دسته زیر قرار می‌گیرند:
- آسیب‌های logical یا منطقی – سیستم عامل
- آسیب‌های مکانیکی
از آنجایی که آنها رویکرد حل این مشکلات متفاوت است، بهتر است بتوانید به خوبی تشخیص دهید که با کدام یک از موارد گفته شده سر و کار دارید.
بیشتر بخوانید: آموزش گام به گام بازیابی اطلاعات حذف شده
آسیب‌های مکانیکی
هارد دیسکها دستگاه‌های پیچیده‌ای هستند که قطعات متحرک زیادی دارند. به محض اینکه هر یک از آن قطعات مهم در اثر شوک یا خطاهای کنترلی آسیب ببیند، هارد دیسک دچار اختلال می‌شود و این اختلال می‌تواند منجر به سوختن هارد شود. مهم‌ترین آسیب‌هایی که در این دسته قرارمی‌گیرند در ادامه آورده شده است:
- نوسانات برق
نوسانات برق می‌تواند اجزای الکتریکی را در رایانه سرخ کند. اگر یک برد به دلیل افزایش شدید جریان برق آسیب ببیند، هارد شما می‌سوزد و شما دسترسی به داده‌های خود را از دست می‌دهید. علائم آسیب الکتریکی به این صورت است که: منبع تغذیه دستگاه کار می‌کند اما هیچ نشانه‌ای از عملکرد صحیح وجود ندارد. از درون دستگاه صدای تق تق شنیده می‌شود.
- آسیب بر اثر گرما
این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که فن خراب شده یا دریچه مسدود شود. این اتفاق منجر به داغ شدن بیش از حد می CPU می‌شود. علائم آسیب بر اثر گرما به این شکل است که: فن‌ها حرکت نمی‌کنند و دستگاه پس از روشن شدن سریع داغ می‌شود. ممکن است در چنین مواردی از درون دستگاه صدای کلیک کردن شنیده شود.
موارد دیگری که در دسته مشکلات مکانیکی قرار می‌گیرند شامل موارد زیر است:
- آسیب بر اثر تماس با رطوبت و آب
- خسارت ناشی از آتش
- افتادن و ضربه فیزیکی هارد دیسک و حتی لرزش و جابجایی‌های کوچک در طول زمان
آسیب‌های logical یا منطقی
این دسته از دلایل به هر نوع مشکل غیر فیزیکی، مانند حذف تصادفی، قالب‌بندی ناخواسته، اشکالات نرم‌افزاری، خرابی فایل، خرابی سیستم، بدافزار و غیره اشاره دارد. بعنوان مثال، یکی از رایج‌ترین خطاهای logical خطای سیستم عامل است. رایانه شما ممکن است درایو شما را تشخیص دهد، اما به دلیل مشکلاتی که در سیستم عامل آن وجود دارد، نمی‌تواند به داده‌ها دسترسی داشته باشد. در این صورت، هارد دیسک ممکن است در هنگام راه‌اندازی مشکل داشته باشد.
پرسش‌های متداول
در این قسمت به تعدادی از سوالات رایج شما در زمینه سوختن هارد پاسخ خواهیم داد.
طول عمر هارد دیسکها چقدر است؟
طول عمر هر هارد دیسک می‌تواند بسیار متفاوت باشد، با این حال عمر مفید همه آنها یک روزی به پایان می‌رسد. هارد دیسکها قطعات متحرکی دارند و این قطعات متحرک محکوم به شکستن هستند، چه در اثر استفاده عادی و چه در اثر ضربه فیزیکی. حتی لپ‌تاپ‌هایی که قابل حمل هستند، در صورت استفاده در حین حرکت، هارد دیسک‌شان با سرعت کمی بیشتر خراب می‌شود، نسبت به موقعی که بطور ثابت استفاده شوند. موسسه Extreme Tech گزارش داده است که میزان خرابی هارد دیسکها برای یک سال و نیم اول حدود یک و نیم درصد است. این رقم تا سال سوم به یک و چهار دهم درصد کاهش یافته و سپس به طور چشمگیری به 11.8٪ (برای بعد سه سال) می‌رسد. بطور کلی گفته می‌شود عمر هارد دیسکها چیزی بین 4 تا 8 سال است. این دامنه وسیع به این دلیل است که متغیرهای زیادی وجود دارد که می‌تواند بر سلامت هارد دیسک شما تأثیر بگذارد، از جمله میزان استفاده از آن، میزان مراقبت از آن و کمی چاشنی شانس.
در صورت مشاهده علائم یاد شده چه باید کرد؟
با تمیز کردن شروع کنید. گرفتگی دریچه ممکن است باعث داغ شدن بیش از حد هارد دیسک شما شود. در مرحله بعد، اتصال تمام کابل‌های برق و داده را بررسی کنید. اگر تمام کابل‌ها به درستی وصل شده‌اند و کماکان مشکل برقرار است، سعی کنید کابل برق را تعویض کنید. در قدم بعدی اگر دستگاه شما می‌تواند بوت شود، پس بایوس یا S.M.A.R.T را اجرا کنید. با این اقدام می‌توانید مشکل را شناسایی کنید. در هنگام مواجه با این مشکل هیچ وقت سعی نکنید خودتان اقدام به تعمیر هارد دیسک آسیب دیده کنید مگر اینکه واقعاً به مشکل و راه حل مطمئن باشید. اگر هارد آسیب دیده، آن را اصلا باز نکنید. یک خراش کوچک یا حتی ذره‌ای گرد و غبار می‌تواند مکانیسم آن را کامل از کار بیندازد.
سخن پایانی
تشخیص خرابی هارد دیسک نیاز به هوشیاری و اقدامات پیشگیرانه دارد. آشنایی با علائم هشدار دهنده سوختن هارد دیسک و استفاده از ابزارهای تشخیصی می تواند به شما در تشخیص زود هنگام مشکلات کمک کند. به یاد داشته باشید، پیشگیری کلیدی اطمینان است. بهترین راه برای جلوگیری از از دست رفتن داده‌ها، پشتیبان گیری منظم از آن‌هاست. در این مقاله روش‌هایی گفته شد که با استفاده از آنها می‌توانید تا حدودی شرایط را تحت کنترل بگیرید. اما به یاد داشته باشید که حل بیشتر مشکلات هارد دیسکها نیازمند نظر متخصصان و تجهیزات ویژه است.
